Traverso

De traverso is een oude fluit gemaakt van hout, die dwars – travers gespeeld wordt.

De eerste barokke traverso werd rond 1680 door Jacques Martin Hotteterre ontwikkeld. De fluit was driedelig en met een mooi gedraaide ivoren dop en ivoren ringen. De stemming was een hele toon lager dan bij de huidige, moderne dwarsfluit. Deze fluit heeft een ronde, warme en volle toon, die juist de Franse barokmuziek prachtig tot klinken brengt.

Een heel andere klank heeft de fluit van G.A. Rottenburgh: hier hoor je een veel lichter timbre. De stemming is een halve toon hoger, maar nog steeds een halve toon lager dan nu. Met deze fluit kun je de hoog barokke muziek van G. Ph. Telemann spelen, de fluit laat de muziek klinken zoals ze bedoeld is: lichtvoetig, geestig en gracieus.

De galante en vroeg klassieke stijl komt tot klinken met een fluit van A. Grenser. Een van de originele fluiten wordt in het muziekinstrumenten museum in Markneukirchen, Duitsland tentoongesteld. Tijdens een project van de Chursächsische Philharmonie kon ik op dit bijzondere instrument spelen. Het heeft een heel rijke klank met veel boventonen, die de muziek in een nieuw licht zetten. Nu speel ik op een kopie, die heel dicht bij het origineel komt.

De klassieke fluit is door Grenser verder ontwikkeld en heeft 7 of 8 kleppen en is in a= 430 Hz gestemd, dus nog maar een kwart toon lager dan nu. Daardoor wordt de klank helder en stralend. De kleppen verbeteren de intonatie en daardoor klinkt de fluit veel gelijkmatiger in alle toonsoorten. Vooral de hoogste tonen zijn met de kleppen makkelijker te spelen, wat natuurlijk in het orkest bij symfonieën van bij voorbeeld Beethoven belangrijk is. Maar nu ontstaan ook veel andere composities voor fluit, die de briljants en vingervlugheid aantonen.

Met al deze fluiten komt de muziek zo tot klinken als ze in de tijd bedoeld was. Het is fascinerend, om de stijl en de klank aan hand van de instrumenten en oude boeken zoals “Versuch einer Anweisung die flûte traversière zu spielen” van J. J. Quantz weer tot leven te brengen.